Holybreak - Bazylika oo. Franciszkanów w Katowicach

Bazylika oo. Franciszkanów w Katowicach

ul. Panewnicka 76, 40-760 Katowice

Sanktuarium Świętego

UDOSTĘPNIJ

ZAPISZ

O sanktuarium:

Bazylika św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – neoromański kościół klasztorny w Katowicach-Panewnikach z początku XX wieku, centrum pielgrzymkowe w okresie Bożego Narodzenia ze względu na budowaną rokrocznie szopkę. Wraz z przyległą kalwarią miejsce kultu Męki Pańskiej. Jest kościołem parafialnym dla prowadzonej przez franciszkanów z Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach parafii. Historia: W XIX wieku franciszkanie z Góry Świętej Anny często przybywali na teren rozwijającej się w sensie przemysłowym i demograficznym wschodniej rubieży Górnego Śląska. Panewniki (dzisiejsza dzielnica Katowic), tak jak sąsiadujące z nimi osady, leżały wówczas na terenie Cesarstwa Niemieckiego. O sprowadzeniu franciszkanów na stałe na teren Panewnik zadecydowały względy duszpasterskie – zwiększała się liczba mieszkańców zarówno Panewnik, jak i pobliskiej Ligoty. Kościołem parafialnym była świątynia w Mikołowie, odległa w linii prostej o 7 km. Teren pod budowę kościoła i klasztoru w Panewnikach kupiono od Johanna Kopinioka za 12,5 tys. marek niemieckich. W kupno 8 hektarów nad Kłodnicą, na których dzisiaj stoi zespół klasztorny oraz sąsiadująca kalwaria, zaangażowany był ks. Ludwik Skowronek z Bogucic. To on wpłacił zaliczkę w kwocie 1300 marek. Pozostałą sumę wrocławska kuria diecezjalna uregulowała z pieniędzy pozostawionych na cel misji franciszkańskiej przez ks. Józefa Raszka z Lipin. Ordynariusz wrocławski kardynał Georg Kopp wydał zgodę na budowę klasztoru i osiedlenie się zakonników, co potwierdza list skierowany do mikołowskiego proboszcza ks. Augustyna Schumanna z 16 lutego 1901 roku. Tego samego roku dokupiono jeszcze 1,75 ha gruntu od Franciszka Kempskiego z Ligoty. Franciszkanie postanowili zrzec się własności gruntu na rzecz kurii wrocławskiej. Dopiero w roku 1984, staraniem ówczesnego prowincjała o. Damiana Szojdy OFM, teren na granicy Ligoty i Panewnik, na którym stoi bazylika i konwent, stał się własnością wspólnoty zakonnej. Przybyli do Starych Panewnik w 1902 roku franciszkanie zaadaptowali na potrzeby kultu zakupiony dom przy ul. Panewnickiej 439. W 1905 roku wzniesiono kopię Groty Lourdzkiej nad Kłodnicą (obecnie na terenie Kalwarii Panewnickiej), gdzie można było odprawiać msze św. w okresie letnim. Ustanowieniu tego miejsca kultu sprzeciwiał się naczelnik powiatowy Johann Bialetzki z Murcek, związany z Richardem Holtzem, współzałożycielem Katowic. Ostatecznie orzeczenie starosty pszczyńskiego hr. von Heykinga spowodowało wycofanie zarzutów Bialetzkiego. Po dokończeniu groty w 1905 roku przystąpiono do budowy klasztoru i kościoła według projektu franciszkanina br. Mansuetusa Fromma OFM. Tego samego roku otrzymano zezwolenie władz w Berlinie. Prace budowlane rozpoczęto 4 października od odprawienia mszy św. przez przełożonego Kustodii Św. Jadwigi o. Krystiana Kozubka OFM. Do tej jednostki administracyjnej należeli zakonnicy przybyli na Górny Śląsk. Kamień węgielny pod kościół wmurował dziekan z Mokrego ks. Ryszard Stehr 1 lipca 1906 roku. Kierownictwo nad robotami powierzone zostało Franciszkowi Neumannowi z Bytomia. Kościół konsekrował 19 lipca 1908 roku kard. Georg Kopp. Uroczystość zgromadziła 80 tys. wiernych. Do stacji w Ligocie uruchomiono ponad 50 specjalnych pociągów. Do Panewnik przybyli w tym dniu pochodzący z Górnego Śląska posłowie do parlamentu pruskiego. W początkowym okresie działalności franciszkanów w Panewnikach spotykali się oni z ostrymi atakami prasowymi: prasa niemiecka posądzała zakonników o bycie siedliskiem polskości, zaś prasa polska o germanizację. Nabożeństwa i msze św. były odprawiane po łacinie, ataki dotyczyły kazań głoszonych zarówno po polsku, jak i niemiecku. Ołtarz główny świątyni ukończono w lipcu 1909 roku. Stacje drogi krzyżowej poświęcono 13 lutego 1910 roku. Kościół zamierzano wyposażyć w oświetlenie elektryczne., ale stało się to możliwe dopiero w latach międzywojennych. Po soborze watykańskim II przebudowano prezbiterium, kierując się zasadami reformy liturgicznej. Kościół ten jest bazyliką mniejszą od 12 listopada 1974 roku, tytuł nadał papież Paweł VI. Od 1908 roku (lub 1913) w bazylice budowana jest szopka, która obecnie jest największą w Europie ołtarzową szopką. Budowla bazyliki, podobnie jak i całego zespołu klasztornego, nawiązuje do stylu romańskiego. Kościół jest nieorientowany – prezbiterium zwrócone jest ku północy z odchyleniem 27 stopni ku wschodowi. Zewnętrzne ściany budynku wykonane są z cegły klinkierowej o surowej fakturze. Koncepcja autorska br. Fromma zakładała kamienne ozdoby rzeźbiarskie, jak portale, kolumny portyków i kolumienki okiennych biforiów. Ceglane kształtki tworzą w różnych miejscach fryzy arkadowe oraz gzymsy. Nawa środkowa, transept oraz prezbiterium nakryte są dwuspadowymi dachami z lukarnami. Absyda prezbiterium i absydy boczne okrywają dachy półstożkowe. Kopułę główną przykrywa ośmiopołaciowy dach namiotowy z lukarnami. Nawy i obejście od strony wschodniej przykryte zostały dachami pulpitowymi. Kruchty oraz krużganki nakrywają dwuspadowe dachy poprzeczne. Dachy wież w przedniej części bazyliki stanowią układy ukośnie opadających czterech romboidalnych połaci. Fasada ma wysokość 28 m. W jej dolnej części znajduje się trójdzielny portyk. Jego sklepienie wspiera się na kolumnach z piaskowca. Portyk dekorowany jest fryzem z blend arkadowych. W niszy w arkadzie środkowej umieszczona została figura św. Floriana. Boczne drzwi do bazyliki znajdujące się pod wieżami w fasadzie ozdabiają arkadowe portale. W centralnej części fasady znajduje się rozeta witrażowa o średnicy 7 m, ograniczona z czterech stron fryzem z kształtek ceramicznych o czterolistnym motywie. W narożnikach znajdują się koliste blendy. Na szczycie fasady umieszczono figurę Matki Bożej, a nad nią krzyż. Po bokach fasady wznoszą się sześciokondygnacyjne wieże o wysokości 48 m. Szczytowe kondygnacje są ostro ścięte w górę i pokryte dachem. W 1913 roku w wieżach zamontowano zegary. Na wnętrze bazyliki składają się trójdzielny korpus nawowy, transept i dwuczęściowe prezbiterium. Bazylika ma długość 76 m. Jej wewnętrzna szerokość wynosi 22,5 m. Nawa środkowa ma wysokość 17,5 m, nawy boczne 7 m. Sklepienie krzyżowo-żebrowe z gurtami opiera się na systemie filarów i kolumn. Konsole głowic filarów ozdabiają anielskie głowy. Po obu stronach nawy środkowej w galerii blend arkadowych umieszczono w 1963 roku malowidła autorstwa Norberta Paprotnego ze scenami z życia św. Franciszka z Asyżu. W nawie głównej i transepcie zawieszone są stacje drogi krzyżowej, wykonane przez firmy niemieckie w Trewirze i Gladbach. Po lewej stronie nawy głównej znajduje się ambona, po prawej rzeźba przedstawiająca św. Ludwika Króla – pierwszego patrona panewnickiej świątyni.

Czytaj więcej

relikwiarz: Relikwie świętych Męczenników z Nepi - Romana, Ptomeleusza i Towarzyszy

Są to relikwie podwójne, w bazylice od 21.09.1913 r.