Sanktuarium św. Józefa w Jemielnicy
ul. Wiejska 63, 47-133 Jemielnica
Sanktuarium Świętego
św.
Józef Oblubieniec NMP
UDOSTĘPNIJ
ZAPISZ
7
O sanktuarium:
Opactwo Cystersów w Jemielnicy – dawne opactwo cystersów w Jemielnicy w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim. Kościół klasztorny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, współcześnie pełni rolę świątyni parafialnej parafii w Jemielnicy.
Początki opactwa
Opactwo w Jemielnicy utworzone zostało w XIII w. Klasztor będący filią opactwa w Rudach ufundowany został przez Bolka I, księcia opolskiego, który ufundował drewniane pomieszczenia dla zakonników oraz przez jego syna, księcia strzeleckiego Alberta, fundatora murowanej świątyni i klasztoru. W herbie opactwa widnieją litery: MORS. Pierwsza wskazuje klasztor macierzysty, którym był francuski Morimond. Opactwo istniało już na pewno w 1289, kiedy to opat jemielnicki uczestniczył w zjeździe opatów w Lubiążu. Rycerz Poltek z Szybowic przekazał klasztorowi Otmęt wraz z patronatem kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Gogolin, Kadłubiec i połowę Malni. Po śmierci Poltka ok. 1299, jego synowie Jaksa i Teodoryk odzyskali dobra, przez co po skardze zakonników do papieża Bonifacego VIII zostali obłożeni klątwą. Początkowo opactwo funkcjonowało przy kościele św. Jakuba (współcześnie kościół cmentarny Wszystkich Świętych). Na docelowe miejsce cystersi przenieśli się w pierwszej połowie XIV wieku, kiedy to rozpoczęto budowę trzynawowej świątyni pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W tym czasie w klasztorze przebywało około 20 mnichów, którzy utrzymywali się z dzierżawy przyklasztornych gruntów, prowadzili uprawy roślin zbożowych, młynarstwo oraz gospodarkę rybacką i pszczelarstwo. Uposażenie klasztoru było stosunkowo skromne, a opactwo było najuboższym ze wszystkich opactw na Śląsku.
Obecny kościół poklasztorny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Jakuba Większego jest wyjątkowym zabytkiem sztuki sakralnej, w szczególności okresu baroku. Obecny kościół, trójnawowy, wybudowany został w latach 1300–1328, niszczony, kilkakrotnie odbudowywany, po roku 1733 rozbudowany o dodatkowe przęsła i wieżową fasadę. Nawa główna kościoła ma 42 metry długości oraz 16 metrów wysokości. Wszystkie trzy nawy przykryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Część kościoła od prezbiterium aż do ambony jest w stylu gotyckim, pozostała w stylu barokowym. Wystrój barokowy ma również kaplica św. Józefa. Wyposażenie kościoła w całości wykonano z drzewa lipowego. W kościele znajduje się aż 17 ołtarzy, z czego największy, dwukondygnacyjny ołtarz główny na podwyższonym cokole, wykonany w 1734 w warsztacie Michaela Kosslera w Niemodlinie. W ołtarzu umieszczony jest obraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny autorstwa Georga Wilhelma Neunhertza, wnuka malarza Michała Willmana. W zwieńczeniu ołtarza umieszczono figury Archanioła Michała i aniołów. Spośród dwunastu ołtarzy bocznych, na uwagę zasługują dwa pierwsze umieszczone przy prezbiterium, wykonane około 1762-1763 r. przez pochodzącego z okolic Ratyzbony, lecz pracującego całe życie w Opawie Jana Jerzego Lehnerta (lub Lehnera). Również cztery inne ołtarze boczne w kościele są jego autorstwa. Wyposażenie świątyni uzupełniają drewniane polichromowane stalle umieszczone po obu stronach prezbiterium, bogato zdobiona ambona z 1769 oraz rokokowe organy, dzieło Jana Gotfryda Wilhelma Schefflera z Brzegu.
Jemielnicka świątynia jest bogato zdobiona dziełami sztuki malarskiej i rzeźbiarskiej. Najbardziej znaczące dzieła malarskie to sześć obrazów ilustrujących życie Marii z lat 1767–1768, Wizja św. Bernarda, obrazy Wszystkich Świętych, św. Jana Nepomucena, św. Szczepana i św. Anny z Matką Boską. Wśród obrazów znajdują się również dzieła samego słynnego mistrza Willmana, między innymi portret św. Jadwigi, przedstawionej jako piękna kobieta w wytwornej szacie oraz obrazy Drogi Krzyżowej w nawach bocznych. Ważnym zabytkiem sztuki rzeźbiarskiej jest rzeźba Chrystusa Ecce Homo dłuta Jana Melchiora Oesterreicha wykonana ok. 1740. Postać Chrystusa charakteryzuje spiralne ukształtowanie sylwetki, przywdzianej w mocno pofałdowaną szatę. Uwydatnienie napięcia mięśni odzwierciedla stan emocjonalny postaci. Równie cennym zabytkiem jest rzeźba św. Sebastiana z roku 1500, pochodząca prawdopodobnie z wrocławskiej pracowni uczniów Wita Stwosza. Inne rzeźby to św. Wojciech oraz Grupa Ukrzyżowania w przedsionku.
Bogato zdobiona jest kaplica św. Józefa dobudowana w miejscu wyburzonej absydy. Sklepienie kaplicy zdobi polichromia z 1756 wykonana przez Wolfa. Na polichromii w centralnej części przedstawiony został św. Józef w otoczeniu aniołów, a nad nimi Bóg Ojciec w obłokach. Dolne części polichromii przedstawiają osoby z różnych stanów, między innymi cystersów na tle klasztoru. W kaplicy znajduje się ołtarz główny z 1740 z obrazem św. Rodziny autorstwa Michała Willmana oraz rzeźby św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty.
Zabudowania klasztorne
Zabudowania klasztorne zachowane do czasów współczesnych w formie trzech skrzydeł o prostej architekturze służą obecnie parafii w Jemielnicy. Początkowo klasztor wybudowany był w formie czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem z krużgankami o wymiarach 18 × 14 i piętrowymi skrzydłami. Skrzydło wschodnie wyburzono już po kasacie klasztoru w 1834, pozostawiając jedynie krużganek z zakrystią oraz średniowieczne kamienne mury wraz z bramami.
Nieopodal klasztoru znajdują się zabytkowe zabudowania gospodarcze wzniesione za czasów opata Staniczki, wśród nich zabytkowy młyn. Między młynem a budynkiem klasztornym biegnie mur z kamienną bramą zwieńczony szczytem, w którym znajduje się rokokowy kartusz z herbem klasztoru.
Mapa:
Sanktuaria w pobliżu:
Odpust parafialny za 324 dni
czwartek, 19 marca 2026