Holybreak - Sanktuarium Świętego Krzyża w Poznaniu

Sanktuarium Świętego Krzyża w Poznaniu

Ostrów Tumski 17, 61-109 Poznań

Sanktuarium Pańskie

UDOSTĘPNIJ

ZAPISZ

Front katedry

Źródło: Wikimedia Commons

Nawa główna

Źródło: Wikimedia Commons

Gotycki poliptyk

Źródło: Wikimedia Commons

Ambona

Źródło: Wikimedia Commons

O sanktuarium:

Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu – jeden z najstarszych polskich kościołów i najstarsza polska katedra (od 968), położona na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Jest ona miejscem pochówku pierwszych władców Polski i przypuszczalnym miejscem chrztu Mieszka I. Obecna gotycka katedra powstała w XIV–XV wieku, częściowo odbudowana i regotyzowana po zniszczeniach II wojny światowej. Katedra stanowi miejsce pochówków pierwszych władców Polski aż do Kazimierza Odnowiciela, a także członków wielkopolskiej linii Piastów. Obecny wygląd katedry pochodzi z okresu odbudowy z lat 1948–1956 prowadzonej pod kierownictwem Franciszka Morawskiego. Przywrócono w niej, na podstawie odkrytych przez pożar w 1945 pozostałości, gotycki wygląd korpusu z przełomu XIV i XV wieku. Hełmy wież są natomiast wzorowane na klasycystycznych, pochodzących z lat 1725–1729. Świątynia zorientowana jest wzdłuż osi wschód-zachód, z prezbiterium po stronie wschodniej. Jest to trójnawowa bazylika na planie krzyża otoczona wieńcem dwunastu kaplic (z czego dwie stanowią ramiona transeptu), dwóch zakrystii i kruchty południowej. W zewnętrznej bryle świątyni nietypowym w polskiej architekturze elementem są łuki przyporowe rozpięte pomiędzy ścianami nawy głównej a wieżami. Katedra ma 72 m długości i 36 m szerokości (łącznie z kaplicami). W prezbiterium znajduje się poliptyk z przełomu XV i XVI wieku (ukończony w 1512) zakupiony przez władze kościelne i przywieziony z Góry Śląskiej w 1952 roku, wykonany w warsztacie wrocławskim. W szafce środkowej widnieją postacie Najświętszej Marii Panny, św. Barbary i św. Katarzyny. Na ścianach prezbiterium znajdują się późnogotyckie rzeźby ukazujące: św. Piotra, św. Pawła oraz dwóch niezidentyfikowanych ewangelistów oraz Matkę Bożą z Dzieciątkiem na obłokach. Ambonę z XVIII wieku i chrzcielnicę (z 1720 roku) sprowadzono z poewangelickiego kościoła w Miliczu. Na ambonie znajduje się pięć płaskorzeźb ukazujących sceny z życia Chrystusa, zaś na baldachimie czterech ewangelistów i Chrystus Zbawiciel. Misę chrzcielnicy podtrzymuje natomiast anioł, zaś pokrywę zdobi przedstawienie Boga Ojca oraz woluty. Wieniec kaplic otaczających świątynię uniknął większych zniszczeń podczas pożaru w 1945 i do dziś zachował się ich oryginalny wystrój. Są tutaj: kaplica św. Marcina, a w niej obraz z 1628 roku namalowany przez proboszcza kościoła św. Wojciecha Krzysztofa Boguszewskiego, przedstawiający wjazd św. Marcina do Amiens, dzielącego swój płaszcz. W górnej części malowidła Chrystus w otoczeniu chórów anielskich okrywa się identyczną połową płaszcza. Kaplica św. Cecylii ze wczesnobarokowym ołtarzem z XVII wieku. Kolejna to Kaplica Najświętszego Sakramentu (Świętego Krzyża, Górków) . Powstała w 1481 roku[15] z fundacji biskupa Uriela Górki z połączenia dotychczasowych kaplic św. Zofii i św. Leonarda. Kaplica św. Stanisława Biskupa i Męczennika (królewska). Najstarsza z kaplic. Zbudował ją Przemysł II jako miejsce pochówku swojej żony Rychezy (pochowana w kaplicy w 1293 roku), a po swojej śmierci również i on tu spoczął (pochowany w 1296), jednak ufundowany przez niego nagrobek został zniszczony w 1371 roku, gdy uderzenie pioruna doprowadziło do zawalenia się południowej wieży. Obecny kształt kaplicy nadała przebudowa z lat 1793–1794 . W północnej wieży znajduje się wejście do podziemi, gdzie można obejrzeć w rezerwacie archeologicznym fragmenty katedry preromańskiej i romańskiej (mury z okrzesków, przedromańskie bazy kolumn), a także relikty grobowców, prawdopodobnie grobowce pierwszych władców Polski. Znajduje się tam również misa z X wieku (najprawdopodobniej chrzcielnica lub służąca do rozrabiania wapna), z której być może przyjął chrzest Mieszko I i poddani. Znaleziska te odkryto podczas prac w 1946 roku oraz w latach 1951–1956. Według nowszych interpretacji znalezisk, grobowiec w centrum nawy głównej był miejscem pochówku pierwszego biskupa w państwie Mieszka – Jordana.

Czytaj więcej

Cudowny krzyż: Krucyfiks

W kaplicy Najświętszego Sakramentu, zwanej też kaplicą Świętego Krzyża w barokowym ołtarzu, wyrzeźbionym przez pochodzących z Poznania Bernarda Smolke i Jana Maltzana w latach 1783–1787, wisi pochodzący z 1522 cudowny, polichromowany krucyfiks, przeniesiony tu w 1652 otoczony przez dary wotywne – plakiety przedstawiające Mękę Pańską. Po bokach krucyfiksu w ołtarzu rzeźby Matki Bożej i Jana Ewangelisty. Według legendy pewnego razu skazano na śmierć niewinnego człowieka. Wywołało to wielkie wzburzenie wśród mieszkańców, którzy nie widząc innego wyjścia zaczęli się żarliwie modlić. Kat wyprowadził skazanego z więzienia, które znajdowało się w piwnicy ratuszowej i posadził go na wozie. Ponury kondukt przejechał ulicą Wrocławską, kierując się w kierunku tradycyjnego miejsca kaźni znajdującego się na terenie dzisiejszej Wildy. Gdy przejeżdżano pod Bramą Wrocławską, Chrystus z wiszącego na niej krucyfiksu miał krzyknąć „Jam niewinien!”[14]. Skazany odzyskał wolność, a krucyfiks przeniesiono do katedry.