Holybreak - Bazylika Matki Bożej Większej (Roma)

Bazylika Matki Bożej Większej (Roma)

Via Paolina, 00184 Roma

Sanktuarium Maryjne

UDOSTĘPNIJ

ZAPISZ

Źródło: Wikimedia Commons

Źródło: Wkimedia Commons

Źródło: Wikimedia Commons

O sanktuarium:

Liberyjska papieska archibazylika większa Santa Maria Maggiore, znana po prostu pod nazwą bazyliki Santa Maria Maggiore lub bazyliki liberyjskiej (ponieważ sądzono, że na jej miejscu znajdował się budynek kultu wzniesiony przez papieża Liberiusza, co jednak zostało zdementowane w przeprowadzonych dochodzeniach) pod chodnikiem) to jedna z czterech bazylik papieskich w Rzymie, położona na Piazza dell'Esquilino na szczycie wzgórza o tej samej nazwie, na szczycie Cispio, pomiędzy Rione Monti a Eskwilinem. Jest to jedyna bazylika w Rzymie, która zachowała pierwotną wczesnochrześcijańską strukturę, aczkolwiek wzbogaconą późniejszymi dobudówkami. Fundacja Zbudowany według tradycji za pontyfikatu Liberiusza (352-366), został odbudowany lub odnowiony przez papieża Sykstusa III (432-440), który poświęcił go kultowi Madonny, której boskie macierzyństwo właśnie zostało uznane przez papieża Sykstusa III (432-440). sobór w Efezie (431). Według tradycji Madonna ukazała się we śnie papieżowi Liberiuszowi i patrycjuszowi Janowi, sugerując wybudowanie bazyliki w miejscu cudownie wskazanym. Kiedy więc rankiem 5 sierpnia niezwykłe opady śniegu rozjaśniły Eskwilin, Liberio wytyczył na śniegu obwód nowej bazyliki, którą wówczas zbudowano dzięki finansowaniu Giovanniego. Wspomnienie o tej starożytnej budowli zachowało się jedynie we fragmencie Liber Pontificalis, który stwierdza, że Liberio „fecit basilicam nomini suo iuxta Macellum Liviae”. W każdym razie 5 sierpnia każdego roku, ku pamięci Matki Bożej Śnieżnej, ma miejsce tzw. „cud opadów śniegu”: podczas odprawiania porannej mszy i wieczornych nieszporów pada od środka sklepionego sufitu kasetony odpowiadające krypcie żłóbka, kaskada białych płatków. Poprzedni kościół był poświęcony wierze w Credo ogłoszone przez I Sobór Nicejski. Bazylika budowana przez Sykstusa III począwszy od roku 432 posiadała trzy nawy, rozdzielone z każdej strony 21 gołymi kolumnami, zwieńczone jońskimi kapitelami, nad którymi przebiegał ciągły architraw. Nawę główną oświetlało 21 okien z każdej strony (z czego połowę później wypełniono) i zwieńczono drewnianym dachem z odsłoniętymi więźbami. Mozaiki Nawę zdobiono także w epoce sykstyńskiej mozaikami, w obrębie płycin umieszczonych pod oknami, pierwotnie zamkniętych niszami, z cyklem opowieści ze Starego Testamentu: historie Abrahama, Jakuba, Izaaka po lewej stronie, Mojżesza i Jozuego prawo . Z oryginalnych czterdziestu dwóch paneli, z których wiele zawierało dwie nałożone na siebie sceny, 27 pozostało (12 na lewej ścianie i 15 na prawej) po zniszczeniach spowodowanych XVIII-wiecznymi bocznymi otworami. Jest to z pewnością pierwszy cykl figuratywny, który pojawił się w kościele rzymskim. W opowieściach Starego Testamentu widać niewątpliwe podobieństwa stylistyczne z tzw. „Wergiliuszem Watykańskim”, rękopisem Eneidy zachowanym w Bibliotece Apostolskiej Watykanu, oraz z Biblią zwaną Itala z Quedlinburga, ale zauważa się także powiązania z ikonografią cesarską – wg. do procesu zawłaszczania obrazu i imperialnych atrybutów wizualnych, typowych dla sztuki wczesnochrześcijańskiej. Te relacje, a także nie zawsze chronologiczny układ scen i w pełni funkcjonalny dla każdego pojedynczego odcinka i rytmicznych reakcji w serialu, sugerują użycie planu figuratywnego specjalnie przestudiowanego, być może nawet przez bardzo młodego Leona, który nie był jeszcze papieżem . Opowieści te prezentują cechy stylistyczne nawiązujące do malarstwa późnoantycznego (tradycja XVII-wieczna, która zaczyna się od Ciampiniego, chciała nawet, aby powstały w IV wieku): cieniowanie, cienie ze stopniowymi przejściami koloru, realistyczne przedstawienie przestrzeni i objętości, plamy koloru, tło opalizujące w związku z kontrastem z postaciami. Bardziej hieratyczne i rytmicznie rozszerzone są sceny mozaiki łuku triumfalnego, przedstawiające niektóre momenty dzieciństwa Chrystusa, niektóre zaczerpnięte z ewangelii apokryficznych (Zwiastowanie, Ofiarowanie w świątyni, Pokłon Trzech Króli, Spotkanie z namiestnikiem Afrodyzja, Rzeź niewinnych, Mędrcy pod Herodem). W szczególności spotkanie z egipskim namiestnikiem Afrodyzja przed miastem Sotine, a także będące wizualnym zwiastunem adoracji Trzech Króli po przeciwnej stronie, jest epizodem poświadczonym jedynie w Santa Maria Maggiore i zaczerpniętym z Ewangelie apokryficzne: Jezus podczas ucieczki do Egiptu wchodzi z rodzicami do miasta Sotine, pogańskie bożki natychmiast padają na ziemię, a Afrodyzja pozdrawia Dzieciątko jako Odkupiciela. Na szczycie łuku Tron Etimazji z krzyżem, po bokach święci Piotr i Paweł, a zwieńczony tetramorfem. Poniżej widnieje tablica z napisem Xystus episcopus plebi Dei (Biskup Sykstusa ludowi Bożemu), złotymi literami na niebieskim tle, będącym dedykacją papieża założyciela bazyliki. Po bokach dwa święte miasta, Jerozolima i Betlejem, w obrębie których kolumnady bazyliki rozciągają się iluzjonistycznie, niemal wskazując na preludium do niebiańskiego Jeruzalem. Programowy projekt tej dekoracji Sykstyńskiej miał zatem na celu potwierdzenie boskości Chrystusa wcielonego w Dziewicy, jak potwierdził niedawny Sobór w Efezie (431), a jednocześnie prymat Kościoła rzymskiego w ekumenie chrześcijańskiej. Sam układ scen Starego Testamentu, wybór epizodów łuku triumfalnego, prymat korespondencji wizualnej nad chronologicznej, wszystko to zbiega się w identyfikacji pewnego rodzaju teologii wizualnej, figuratywnego manifestu symbolicznego, który przedstawiał nowość w ramach Rzymu tych kluczowych lat V wieku. Interwencje XVI wieku: Kaplica Sykstyńska Sykstus V, wielki bohater przemian urbanistycznych Rzymu pod koniec XVI wieku, wybrał bazylikę na miejsce wystawnego pochówku dla siebie, swojej rodziny i swojego wielkiego protektora, papieża Piusa V. W tym celu zlecił jego architekt Domenico Fontana w 1585 roku wzniósł nową monumentalną kaplicę pod wezwaniem Najświętszego Sakramentu, niezapomnianą – a także ze względu na wyposażenie i użyte materiały – ponieważ zintegrowała starożytne oratorium szopki z rzeźbami Arnolfo, powiązane relikty żłóbka i płaskorzeźby wykonane przez rzeźbiarza Niccolò Fiammingo. Całe niewielkie pomieszczenie zostało zatem przeniesione z pierwotnego miejsca (jako przybudówka do prawej nawy) na środek nowej kaplicy pod ołtarzem, w nowej krypcie wyposażonej w obejście, przypominające prawdziwą spowiedź. Do dekoracji kaplicy wykorzystano m.in. polichromowane marmury i kolumny z Septizonium, natomiast kosmatyczną dekorację starożytnej kaplicy przeniesiono na ołtarz nowej spowiedzi pod ołtarzem papieskim, który zwieńczony jest cennym tabernakulum, w którym wyrzeźbiono cztery anioły z pozłacanego brązu (autorstwa Sebastiano Torrigianiego) i podtrzymujące model samej kaplicy. Sykstus V kazał także namalować cykl fresków na ścianach, które zasłaniały niektóre wczesnochrześcijańskie okna. Kaplica Sforzów, zaprojektowana przez Michała Anioła Buonarrotiego, pochodzi z końca wieku. Interwencje z XVII w.: kaplica Paulinów W czerwcu 1605 roku papież Paweł V Borghese podjął decyzję o przebudowie rodzinnej kaplicy na bazylikę o kształcie krzyża greckiego i wielkości małego kościoła. Część architektoniczną powierzono Flaminio Ponzio, oprawionej w planie lustrzaną kaplicą papieża Sykstusa V. Po ukończeniu budowy w 1611 r. część dekoracyjną, z kolorowymi marmurami, złotem i kamieniami szlachetnymi, ukończono pod koniec 1616 r. Na bocznych ścianach znajdują się dwa grobowce papieży Klemensa VIII i Pawła V, ujęte w architekturę łuku triumfalnego z ich posągiem i obrazkowymi płaskorzeźbami pośrodku. Część rzeźbiarska powstała w latach 1608-1615 przez heterogeniczną grupę artystów: Silla Longhi, który miał większą część pracy przy tworzeniu dwóch posągów papieskich, Ambrogio Buonvicino, Giovanni Antonio Paracca znany jako Valsoldo, Cristoforo Stati, Nicolas Cordier, Ippolito Buzio, Camillo Mariani, Pietro Bernini, Stefano Maderno i Francesco Mochi. Kierownictwo prac malarskich powierzono kawalerowi d'Arpino, który stworzył pióropusze kopuły i lunety nad ołtarzem. Kopułę wykonał Ludovico Cigoli, a Guido Reni był głównym autorem poszczególnych postaci świętych, które zaprojektowali także P przypisani, Giovanni Baglione i Baldassare Croce; następnie Lanfranco, według Bellori, interweniował, przemieniając anioła w Dziewicę. Na ołtarzu kaplicy znajduje się ikona Salus populi romani, malowany obraz Matki Boskiej w orientalizującym typie rzymskim (XII-XIII w.). Zewnętrzna część absydy, zwrócona w stronę Piazza dell'Esquilino, jest dziełem Carlo Rainaldiego, który przedstawił papieżowi Klemensowi IX projekt tańszy niż projekt jego współczesnego Gian Lorenzo Berniniego. Prowadziłoby to m.in. do zniszczenia mozaik w absydzie, która w nowym układzie sięgałaby niemal do wysokości znajdującego się za nią obelisku. Wśród pomników nagrobnych znajduje się pomnik Giovana Pietro Morettiego, wykonany w latach 1647-1649 według projektu Domenico de Rossiego przez mistrza kamieniarskiego Alessandro Montonese.

Czytaj więcej

Relikwie II stopnia: Relikwie kołyski Narodzenia Pańskiego

Bazylika przyjęła nazwę Santa Maria ad praesepem (od łac. praesepium = żłób). Liczni pielgrzymi, którzy powrócili do Rzymu z Ziemi Świętej, przywieźli w darze cenne fragmenty drewna Najświętszej Kołyski (cunabulum), przechowywane dziś w złotym Sanktuarium Spowiedzi