Sacro Monte of Varese (Varese Santa Maria del monte)
Viale del Santuario 41, 21100 Varese Santa Maria del monte
Sanktuarium Pańskie
UDOSTĘPNIJ
ZAPISZ
43
O sanktuarium:
Sacro Monte di Varese znajdujące się w Varese, w wiosce Santa Maria del Monte, składa się z czternastu kaplic poświęconych tajemnicom różańca, które prowadzą do sanktuarium Santa Maria del Monte, miejsca pielgrzymek od czasów starożytnych średniowiecza, która pełni funkcję XV kaplicy.
Prace rozpoczęto w 1604 roku wzdłuż dwóch kilometrów szerokiej brukowanej ścieżki. Dzięki hojnym darowiznom budowa była znacznie szybsza niż w przypadku innych świętych gór i do 1623 roku ukończono trzynaście kaplic. Posągi i freski, które je zdobią, stanowią jako całość wysokie świadectwo XVII-wiecznej sztuki sakralnej na obszarze Mediolanu.
Należy do grupy dziewięciu Świętych Gór Piemontu i Lombardii, wpisanych w 2003 roku przez UNESCO na listę światowego dziedzictwa ludzkości.
Sacro Monte w Varese w pełni odzwierciedla ideę, zgodnie z którą Święta Góra musi być zlokalizowana w środowisku naturalnym o istotnym znaczeniu krajobrazowym, na wzgórzu, na którym istnieje wielowiekowa tradycja pielgrzymek i świadectw wiary. Orona (lub Monte di Velate), położona na terenie Parku Regionalnego Campo dei Fiori, wzdłuż którego zboczy brukowana droga o długości ponad dwóch kilometrów wije się do 14 kaplic, jest typowa dla przedalpejskiej części Varese, z dużymi lasami bukowymi, kasztany i orzechy laskowe. Wzgórze (już na wieki przed rozpoczęciem budowy Fabbrica del Santissimo Rosario w 1605 r.) było świadkiem znaczących przejawów wiary, których początki graniczą z legendą. Faktycznie uważa się, że w miejscu, gdzie znajduje się sanktuarium poświęcone Madonnie (punkt dojścia szlaku nabożnego), skromna kaplica zbudowana przez św. Ambrożego w podziękowaniu za zwycięstwo nad Aryjczykami istniała już w IV w. .
Pewne jest istnienie w tym miejscu XI-wiecznego romańskiego sanktuarium (z którego zachowała się krypta), być może zbudowanego na wcześniejszej budowli wczesnośredniowiecznej; na zewnątrz był wyposażony w endonarteks, w którym przyjmowano wiernych, ponieważ już wtedy do sanktuarium na górze Orona przybywali ludzie z całego świata, z Mediolanu i kantonu Ticino. Wokół sanktuarium stopniowo skupiała się wioska, w której znajdowały się domy dla księży i pracujących tam świeckich oraz schroniska dla pielgrzymów.
Sanktuarium, obecnie niewystarczające dla pielgrzymów, zostało niemal całkowicie przebudowane w 1472 roku według projektu architekta Bartolomeo Gadio, przyjmując układ trzech naw i trzech absyd, ułożonych w triconcho. Następną rozbudowę wiązało się z przedłużeniem nawy głównej w stronę wejścia.Już w drugiej połowie XV w. błogosławione Katarzyna da Pallanza i Giuliana da Busto Arsizio, późniejsze założycielki Zakonu Pustelników Ambrozjańskich, wycofały się do przylegająca do sanktuarium pustelnia, w której można prowadzić życie modlitewne; za ich przykładem poszli inni młodzi ludzie. W 1474 roku papież Sykstus IV zezwolił wspólnocie na budowę klasztoru, a 10 sierpnia 1476 roku zakonnice przyjęły welon.
Już wkrótce po XV-wiecznej rekonstrukcji sanktuarium, wspieranej przez Gian Galeazzo Marię Sforzę, nastąpił duży napływ artystów z okolic Mediolanu, którzy zajmowali się tworzeniem aparatury dekoracyjnej. Wśród nich – jako przedstawicieli znakomitych warsztatów rzeźbiarskich, działających od drugiej połowy XV do pierwszej połowy XVI wieku na terenie Mediolanu – nie sposób nie wspomnieć mistrza z Trognano, autora drewnianych paneli zdobiących główną ołtarz oraz Andrea da Milano, autor wciąż znajdującej się w sanktuarium grupy rzeźb przedstawiającej Pokłon Trzech Króli. Inne dzieła i wyposażenie liturgiczne, należące dawniej do sanktuarium, zachowały się w Muzeum sanktuarium, zwanym także Muzeum Baroffio.
Należy również pamiętać, że pod koniec XVI w. Ambrozjanie-Romici promowali budowę na obwodzie krużgankowym kilku kaplic poświęconych Męce Pańskiej, wypełnionych polichromowanymi posągami.
W XVII wieku, równolegle z pracami nad Fabbrica del Santissimo Rosario, do sanktuarium powoływano artystów działających także w innych Górach Świętych, takich jak Giovanni Mauro della Rovere znany jako Fiammenghino (autor fresków w nawach bocznych ) i bracia Prestinari (prawdopodobni autorzy drewnianej grupy „Prezentowanie Jezusa w świątyni”).
To właśnie jedna z pustelniczek klasztoru, siostra Maria Tecla Cid, wpadła na pomysł szlaku, który mógłby łatwo połączyć równinę Varese z sanktuarium i wioską na górze Santa Marii, oferując komfort przerw i możliwość medytacji nad tajemnicami różańcowymi. Wcześniej jedyny dostęp do Sanktuarium prowadził nieprzepuszczalną ścieżką, która do dziś łączy dzielnicę Velate z Sacro Monte i Campo dei Fiori, przechodząc przez miejsce Monte San Francesco w Pertica, które przez wieki było gospodarzem wieży rzymskiej, która była pierwszą i pierwszą obserwacją wówczas jedna z najstarszych wspólnot franciszkańskich.
Pomysł spotkał się z entuzjastycznym poparciem i niestrudzonym wsparciem organizacyjnym ze strony ojca kapucyna Giovanniego Battisty Aguggiari, który zaangażował w przedsięwzięcie kilka szlacheckich rodzin mediolańskich i rozszerzył zbiórkę pieniędzy na wspólnoty wiernych w wielu miastach na dużym obszarze.
W 1604 roku architekt Giuseppe Bernascone, znany jako „il Mancino”, został wezwany do zaprojektowania różnych kaplic i malowniczej trasy wzdłuż zboczy góry: był prawdziwym dyrektorem artystycznym stworzenia całego kompleksu dewocyjnego.
Tak więc w 1604 r. rozpoczęła się Fabbrica del Ss. Rosario pod auspicjami kardynała Federigo Borromeo i jego delegata na świętą górę, arcykapłana Alessandro Mazenty. Należy w tym kontekście pamiętać, że odmawianie różańca zostało skodyfikowane w obecnej formie przez papieża Piusa V w 1569 r. i stało się popularne po bitwie pod Lepanto (1571 r.). Od tego czasu nastąpił ogromny rozwój jako zbiorowe wykonanie, także w obrzędach procesyjnych. Rozumiemy zatem, jak pożądane i pilne musiało się wydawać, aby liczne procesje do sanktuarium Santa Maria mogły odbywać się w teatralnej oprawie wspinaczki, charakteryzującej się rytmicznym następstwem modlitw z chwilami odpoczynku, podczas których można było medytować przed Najświętszym Sakramentem. W kaplicach tajemnice ukazane plastycznie i obrazowo.
Budowa Sacro Monte w Varese była znacznie szybsza niż w innych Świętych Górach i trzynaście z czternastu planowanych kaplic zostało ukończonych do 1623 r. W 1698 r. ukończono prace w obecnym kształcie, łącznie z malowanymi posągami z terakoty i freskami, które ich zadaniem jest iluzoryczne rozszerzanie scen różnych Tajemnic.
Tempo pracy w ciągu pierwszych dwudziestu lat Fabbrica del Ss. Rosario (które w tamtym czasie wydawało się cudowne) wynikało nie tylko z dostępności finansowej, ale także z niewątpliwych umiejętności organizacyjnych księdza Aguggiariego i innych „zastępców Fabbrica”: rekrutowano wielu różnych potrzebnych pracowników (murarzy, stolarzy, tynkarzy itp.) na podstawie ofert przetargowych wywieszonych na rynkach w Como, Lugano i Varese.
Sacro Monte w Varese, ze względu na jakość artystów, którzy brali udział w jego powstaniu, stanowi bardzo ważne świadectwo kultury artystycznej rozwiniętej w Księstwie Mediolanu.
Największy zapał do działalności w XVII wieku odnotowano oczywiście wokół kaplic Sacro Monte. Tutaj doceniono walory artystyczne Giuseppe Bernascone, zwanego „Leworęcznym”, przede wszystkim jego umiejętnością przedstawienia modlitwy różańcowej „w formie pomnika”, harmonijnie łączącej struktury architektoniczne i krajobraz. Ta jego „scenograficzna” postawa – dzięki której zaangażował się także w budowę Sacro Monte w Locarno – przejawia się w podwójnej dbałości o to, jak widz powinien z daleka postrzegać rozwój kaplic i łuków triumfalnych na trasie szeroką brukowaną ulicą i jak pielgrzym mógł cieszyć się z niektórych kaplic panoramą na równinę i jezioro Varese. To nie przypadek, że znajduje się tu kilka kaplic, wokół których biegnie portyk zachęcający do podziwiania otaczającego krajobrazu.
Mapa:
Sanktuaria w pobliżu: